Projekty Fundacji Wspólne Korzenie
PROJEKTY FUNDACJI WSPÓLNE KORZENIE
Fundacja „Wspólne Korzenie” została powołana z przekonania, że dialog, wiara w Boga, szacunek dla drugiego człowieka oraz wspólna troska o dziedzictwo duchowe i kulturowe stanowią fundament pokoju i pojednania. Nasze cele są zgodne z misją Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów – wspólnego świadectwa, że chrześcijanie różnych tradycji i Żydzi
mogą razem działać na rzecz pamięci, solidarności i przyszłości opartej na wzajemnym szacunku. Fundacja nawiązuje również do przesłania Kongresu Liderów Religii Światowych i Tradycyjnych, który przypomina, że religie i wspólnoty duchowe są wezwane do budowania pokoju, ochrony stworzenia i wychowywania młodych pokoleń w duchu dialogu.
Nasze projekty wyrastają z duchowych i historycznych doświadczeń: Wiedeń 1983 – Msza św. Jana Pawła II w Donauparku i słowa: „Wstanę i pójdę do mojego Ojca” (Łk 15,18) jako symbol powrotu i nowego początku. Asyż 1986 – spotkanie międzyreligijne zainicjowane przez Jana Pawła II stało się świadectwem mocy wspólnej modlitwy oraz jedności, która rodzi się w różnorodności. Jerozolima 2000 – pielgrzymka Jana Pawła II do Ziemi Świętej, zakończona
modlitwą przy Ścianie Płaczu, stała się wymownym znakiem pojednania i więzi duchowej. Warszawa – Ulica Smętna – miejsce zapomniane, a jednocześnie pełne świadectwa odwagi i cichej pomocy niesionej Żydom w czasie Zagłady.
Wydarzenia te i ich symbolika stanowią fundament działań Fundacji. Szczególne miejsce wśród nich zajmuje Nagroda Fundacji „Wspólne Korzenie” – fragment ołtarza z Mszy w Donauparku, przyznawana osobom i instytucjom zasłużonym w dziele dialogu, pojednania i zachowania pamięci.
Ulica Smętna to obecnie zapomniana ścieżka biegnąca przez teren Cmentarza Żydowskiego przy ulicy Okopowej w Warszawie i oddzielająca go od sąsiedniego cmentarza chrześcijańskiego. W czasie okupacji stała się drogą, którą ludzie z narażeniem życia nieśli pomoc i nadzieję Żydom zamkniętym w getcie. Dla Fundacji „Wspólne Korzenie” miejsce to
ma wyjątkowe znaczenie, ponieważ pragniemy pielęgnować pamięć o jego historii i przywracać jej należne miejsce w społecznej świadomości.
Celem projektu jest ukazanie, że życie żydowskie w Warszawie mimo dramatów historii trwa nadal i znajduje swój wyraz w działalności Gminy Wyznaniowej Żydowskiej, z siedzibą przy ul. Twardej 6.
Przed II wojną światową stolica Polski była jednym z największych centrów życia żydowskiego na świecie. Zagłada brutalnie przerwała ten rozwój, lecz współczesna Gmina kontynuuje dziedzictwo tamtych pokoleń. W jej strukturach działa Synagoga Nożyków – jedyna ocalała synagoga przedwojennej Warszawy, która dziś pozostaje żywym centrum religijnym, społecznym i kulturalnym społeczności żydowskiej. Gmina opiekuje się miejscami pamięci, cmentarzami i obiektami sakralnymi, a jednocześnie prowadzi działalność religijną, edukacyjną i społeczną. Dzięki temu pamięć o przeszłości łączy się z żywą tradycją i współtworzeniem przyszłości żydowskiego życia w Polsce. Poprzez spotkania, publikacje i projekty edukacyjne pragniemy wzmacniać świadomość i wzajemny szacunek, pokazując, że żydowskie życie w Polsce trwa nadal i pozostaje ważną częścią naszej wspólnej kultury.
Projekt poświęcony jest jednemu z największych cmentarzy żydowskich w Europie – 
miejscu, które stanowi nie tylko przestrzeń pochówku, lecz także żywe świadectwo historii, kultury i duchowości narodu żydowskiego. Chcemy, by cmentarz stał się przestrzenią modlitwy, edukacji i refleksji, a także miejscem spotkania ludzi różnych tradycji, którzy pragną uczyć się od historii, aby lepiej budować przyszłość. Naszym celem jest odkrywanie i popularyzowanie mniej znanych wątków związanych z tym miejscem, takich jak historie ulicy Smętnej i jej bohaterów, którzy wykazywali się odwagą i solidarnością. Jednocześnie pragniemy poszerzać wiedzę o zasłużonych żydowskich
patriotach spoczywających na cmentarzu aby ich postawy i wartości inspirowały kolejne pokolenia.
Nazwa „
Smętna” nie pochodzi z żadnych oficjalnych rejestrów urbanistycznych. Powstała wśród odwiedzających nekropolię – z potrzeby nazwania czegoś, co głęboko poruszało. Dla tych, którzy chodzili jej ścieżką, Smętna była czymś więcej niż aleją między grobami. Była drogą przejścia – symbolicznym mostem między światem żywych a pamięcią o zmarłych. Wybrukowana kamieniami, prowadziła przez starą część cmentarza, gdzie czas odcisnął swoje najcięższe piętno.
Projekt poświęcony jest historii warszawskiego getta – miejsca, które stało się symbolem cierpienia, ale t
eż niezwykłej siły ducha, odwagi i człowieczeństwa w obliczu zła. Chcemy przybliżać te wydarzenia, aby ukazać, dokąd prowadzą nienawiść i obojętność, a jednocześnie jak wiele może znaczyć solidarność, empatia i nadzieja nawet w najtrudniejszych czasach. Zależy nam także na poszerzaniu wiedzy o tym, że dramaty getta rozgrywały się na terenach, które dziś stanowią tętniące życiem centrum Warszawy ( rejony ulic Złotej, Siennej czy Dworca Centralnego), gdzie codziennie przechodzą tysiące ludzi, często nieświadomych, jak głęboko to miejsce naznaczone jest historią. Poprzez działania edukacyjne, warsztaty, publikacje i spacery historyczne chcemy odkrywać „niewidoczne” ślady przeszłości, przywracać pamięć o mieszkańcach getta oraz pokazywać, jak historia może stać się przestrzenią refleksji i budowania współczesnych wartości. Pamięć o tamtych wydarzeniach uczy nas, że nawet w mroku może rodzić się światło – że pojednanie, szacunek i odwaga wobec zła są wartościami, które pozwalają tworzyć lepsze, bardziej humanitarne społeczeństw
Projekt upamiętnia cichych bohaterów – ludzi, którzy wbrew grożącej karze śmierci angażowali się w tajne działania pomocowe. To historie niewidoczne w podręcznikach, a jednak pełne niezwykłej odwagi, współczucia i niezłomnej woli ratowania życia. Przypominają nam, że nawet w obliczu przerażającego zła możliwe jest czynienie dobra i pielęgnowanie człowieczeństwa. Historie tych ludzi uczą, że pamięć o przeszłości jest nie tylko obowiązkiem wobec ofiar, lecz także drogowskazem dla przyszłych pokoleń – pokazuje, jak przezwyciężać uprzedzenia, budować solidarność i jedność w różnorodności. Dzięki nim możemy zrozumieć, że pojednanie, współpraca i odwaga moralna rodzą się w sercu człowieka nawet w najciemniejszych czasach.
Projekt ma na celu odkrycie i upamiętnienie osób związanych z ulicą Smętną, które w czasie okupacji niemieckiej oraz funkcjonowania warszawskiego getta niosły pomoc potrzebującym dostarczając żywność, ukrywając uciekinierów, przekazując informacje i ryzykując własnym życiem, by ratować innych. Poprzez badania, publikacje i działania edukacyjne chcemy przywrócić ich historie i uczynić z nich przykład odwagi, empatii i odpowiedzialności za drugiego człowieka dla przyszłych pokoleń.
Dziś ulica Smętna pozostaje niemal niezauważona. Nie znajdziemy tam pomników ani tablic, które przypominałyby o jej roli w ratowaniu życia. Jednak czy pamięć o bohaterach powinna zniknąć wraz z upływem czasu? Czy ich odwaga i poświęcenie nie zasługują na to, by być częścią naszej wspólnej historii?
Przywrócenie pamięci ulicy Smętnej to nie tylko gest wobec przeszłości, ale także lekcja dla współczesnych. To przypomnienie, że nawet w najciemniejszych czasach najmniejsze akty dobra mogą zmienić świat.
Fundacja zwraca się do społeczeństwa oraz instytucji o pielęgnowanie pamięci i przywrócenie Ulicy Smętnej, historii warszawskiego getta oraz Cmentarza Żydowskiego należnego miejsca w świadomości społecznej. Pragniemy, aby pamięć o odwadze, solidarności i odpowiedzialności mieszkańców tych miejsc oraz o osobistościach, które zasłynęły, jednocząc różne kultury i tradycje religijne, inspirowała współczesnych i uczyła, jak ważne jest zachowanie dziedzictwa historycznego dla naszej wspólnej przyszłości.